Γιατί η χώρα είναι στο μεταίχμιο

Αποτελεί τραγωδία για τον τόπο ότι σπάνια η μια κυβέρνηση διδάσκεται από τα λάθη και τις αδυναμίες των προκατόχων της. Μάλιστα εκείνοι που επαναλαμβάνουν τα λάθη των προηγούμενων, ως αντιπολίτευση, εντόπιζαν και στηλίτευαν τα λάθη αυτά! Τούτο ίσχυσε όταν κυβερνούσαν Σημίτης και Καραμανλής. Τούτο συμβαίνει τώρα. Όμως δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για την επανάληψη λαθών. Καθώς τα ψέματα τελείωσαν. Ενώ η χώρα μετά την αποτροπή της χρεοκοπίας που πέτυχε ο Γιώργος Παπανδρέου δια του μνημονίου, βρίσκεται εκ νέου στο μεταίχμιο.

Η επανάληψη λαθών και αδυναμιών, εδώ και δεκαετίες, αφορά κυρίως ένα τομέα: Εκείνο των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών που χρειάζεται η οικονομία. Οι στρεβλώσεις, που ξεκίνησαν πρωτίστως την περίοδο 1981-1985, αφορούν τον ρόλο και τη λειτουργία του κράτους. Το κράτος, διογκώθηκε υπέρμετρα. Μοίρασε προνόμια και «κεκτημένα», που δημιούργησαν επικίνδυνες οικονομικές ανισορροπίες. Οδήγησε σε αχαλίνωτες σπατάλες. Κατέστρεψε όλα τα υγιή ανταγωνιστικά ανακλαστικά της οικονομίας. Έχτισε πανίσχυρες συντεχνιακές ομάδες, που υπερασπίζονται με κάθε τρόπο τις στρεβλώσεις αυτές. Άνοιξε, ακόμη περισσότερο, τις πόρτες της διαφθοράς.

Τόσο ο Σημίτης, όσο ο Καραμανλής ξεκίνησαν με υψηλότατα ποσοστά προσωπικής αποδοχής. Ήσαν εστία ελπίδας. Ήσαν έντιμοι πολιτικοί, καλών προθέσεων, που καλούντο να μεταρρυθμίσουν το κράτος και να εκσυγχρονίσουν τα κόμματα τους. Ο Σημίτης έκανε αρχικά κάποιο νοικοκύρεμα. Πιστώνεται την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Δεν έκανε όμως ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές. Για την αδυναμία του αυτή επικρίθηκε ορθώς από τον Καραμανλή, που όμως την πρώτη τριετία είχε μια έντονα μεταρρυθμιστική ρητορική και μια άτονα μεταρρυθμιστική πράξη. Και οι δύο ηττήθηκαν κατά κράτος στη μάχη της δεύτερης θητείας τους. Δεν συγκρούστηκαν με τις συντεχνίες. Δεν άλλαξαν τα κόμματα τους.

Η τωρινή κυβέρνηση παρέλαβε μια χρεοκοπημένη οικονομία με παθογένειες δεκαετιών. Χάρη στη διεθνή του προσωπική παρουσία, του Γιώργου Παπανδρέου ενισχύθηκε η αξιοπιστία της χώρας. Ο ίδιος ορθά αναζήτησε παντού (και στο ΔΝΤ) άγκυρες διάσωσης. Για να δεχθεί πρόσφατα παρανοϊκές επιθέσεις, από την πιο λαϊκιστική αξιωματική αντιπολίτευση όλης της μεταπολίτευσης. Περιέκοψε κρατικές δαπάνες. Όμως, στην δεύτερη φάση της πρόκλησης, δηλαδή στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, στην οποία βρισκόμαστε τώρα, η κυβέρνηση «σέρνει τα πόδια της». Θυμίζει τους προκατόχους της. Αδρανεί και συμβιβάζεται.

Οι προειδοποιήσεις των δανειστών μας, μετά μια περίοδο όπου αναγνωρίζονταν οι τολμηρές προσπάθειες της κυβέρνησης Παπανδρέου, χτυπούν ισχυρότατο κώδωνα κινδύνου. Σωστά το περασμένο Σάββατο, η «Η» έκανε λόγο για «φούσκα» μεταρρυθμίσεων, όταν ψηφίζονται νόμοι (συχνά κουτσουρεμένοι) και εν τέλει δεν εφαρμόζονται: Από τις ΔΕΚΟ, έως τις ιδιωτικοποιήσεις, το πραγματικό άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, έως την κατάργηση άχρηστων φορέων. Βεβαίως απέναντι της η κυβέρνηση έχει εστίες αναχρονισμού: Τον ακραίο λαϊκισμό της αντιπολίτευσης, αλλά και τα δικά της στελέχη, που έχουν εμποτισθεί από κρατικιστικές ιδέες. Παράλληλα, το μοντέλο διοίκησης της κυβέρνησης αντί να είναι σφιχτό και ελεγκτικό, είναι αδόμητο και χαλαρό. Ο Παπανδρέου τείνει να επαναλαμβάνει τα λάθη διοίκησης του Καραμανλή.

Όμως ο Γιώργος Παπανδρέου είναι «καταδικασμένος» να κριθεί από την ιστορία, στη προσπάθεια του να σώσει τη χώρα. Τα πράγματα είναι ταυτόχρονα πολύ απλά αλλά και πολύ δύσκολα: Όλα κρίνονται από το εύρος και βάθος των μεταρρυθμίσεων στο κράτος. Επειδή αυτές δεν έγιναν για δεκαετίες, φθάσαμε στο χείλος της χρεοκοπίας. Αν λοιπόν αυτές δεν γίνουν ούτε τώρα, που είμαστε κυριολεκτικά στο μεταίχμιο, τότε θα έχουμε επιλέξει την οικονομική καταστροφή. Μη έχοντας καν ψηλαφίσει τις συνέπειες της. 

του Γιάννη Λούλη