Ο φόβος της τεχνολογικής ανάπτυξης και το ρίσκο

Δεν γνωρίζουμε αν οι Ιάπωνες θα κατορθώσουν να αποτρέψουν την τήξη του αντιδραστήρα της Φουκουσίμα σώζωντας έτσι τη χώρα τους από μια καταστροφή που θα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη από εκείνη που προκλήθηκε από το σεισμό και το τσουνάμι. Όλοι, όμως, επιβεβαιώσαμε αυτές τις μέρες  ένα γεγονός: την αντίθεση ανάμεσα στην αξιοθαύμαστη ψυχραιμία του ιαπωνικού λαού και την πολύ λιγότερο αυτοκυριαρχία των Δυτικών. «Το παράδοξο της υλικής προόδου και της τεχνολογίας - έγραψε η Wall Street Journal σε ένα από τα καλύτερα σχόλια της - είναι ότι φαίνεται να γινόμαστε τόσο πιο επιφυλακτικοί απέναντι στο ρίσκο όσο πιο ασφαλείς μας κάνει να αισθανόμαστε η πρόοδος." Από τη μία πλευρά, το ότι έχουμε επιτύχει εξαιρετικά επίπεδα ευημερίας και ασφάλειας οφείλεται ακριβώς στην τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο: συνήθως υποκρινόμαστε ότι δεν το γνωρίζουμε, όμως η καθημερινή ζωή στις κοινωνίες των περασμένων αιώνων ήταν απείρως πιο αβέβαιη, σκληρή και σύντομη, κάτι που πλέον δεν ισχύει σε μεγάλο βαθμό στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες του σήμερα. Από την άλλη πλευρά, έχοντας επιτύχει αυτά τα επίπεδα ευημερίας και ασφάλειας φαίνεται να θέλουμε να απαρνηθούμε και τους κινδύνους που είναι σε κάθε περίπτωση ενδογενείς στην τεχνολογικο-επιστημονική εξέλιξη.

Είναι σωστό να τίθενται ζητήματα σχετικά με το άτομο και τους κινδύνους του, να απαιτείται ο απολογισμός των ατυχών συμβάντων και και η αποτροπή τυχόν λαθών, η διενέργεια ελέγχων, και η καλλίτερη δυνατή έρευνα και εφαρμογή της τεχνολογίας ασφάλειας. Αλλά είναι επίσης απαραίτητο να μην απαρνηθούμε και την λογική. Χωρίς κίνδυνο και την ανάληψη κινδύνου δεν υπήρξε ποτέ καμία επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος: εκείνη η πρόοδος χάρη στην οποία, στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες, για παράδειγμα, η παιδική θνησιμότητα έχει μειωθεί και οι άνθρωποι ζουν πολύ περισσότερο από πριν. Δεν υπάρχει σε καμιά περίπτωση κοινωνική δυναμική που να μη φέρει κινδύνους.

Γιατί δεν μπορούμε να απαρνηθούμε το άτομο; Διότι ακόμη και αν δεν μπορούμε να απελευθερωθούμε για μεγάλο χρονικό διάστημα από την πετρελαϊκή εξάρτηση, είναι ζωτικής σημασίας να διαφοροποιήσουμε τις πηγές ενέργειας και στο πλαίσιο αυτό η πυρηνική ενέργεια συνιστά μετά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, την πιο σημαντική πηγή.

Σημειώστε ότι, παρά την επιδείνωση που παρουσίασε τις τελευταίες ώρες η κατάσταση στο κέντρο της Fukushima και παρά τον συναγερμό της κοινής γνώμης, οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών δεσμεύτηκαν μεν, σε διαφορετικούς τόνους η κάθε μία, να αυξήσουν το επίπεδο ασφάλειας στις πυρηνικές εγκαταστάσεις τους, όμως σίγουρα δεν προχώρησαν σε απόρριψη της πυρηνικής τεχνολογίας. Το άτομο ενέχει κινδύνους; Σίγουρα, αλλά μπορούν να γίνουν, και γίνονται, οι κατάλληλες ενέργειες προκειμένου να περιοριστούν και στο μέτρο τιυ δυνατού ακόμα και να μηδενιστούν. Σίγουρα βεβαίως, μηδενικός κίνδυνος δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει καθώς πρόκειται για ανθρώπινες κατασκευές. Η απόδειξη γι' αυτό παρέχεται από την ίδια την Ιαπωνία: η συντριπτική πλειοψηφία των ιαπωνικών πυρηνικών κέντρων ανταπεξήλθε άριστα στο κτύπημα ενός από τους πιο καταστροφικούς, αν όχι του πιο καταστροφικού, σεισμού που βίωσε ποτέ η χώρα του ανατέλλοντος ηλίου.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η εξάρτηση από το πετρέλαιο (εκτός από το βαρύ οικονομικό κόστος που επιβάλλει σε όσους δεν έχουν κοιτασματά του) εμπεριέχει μεγαλύτερους κινδύνους απ' ότι οι πυρηνικοί σταθμοί, από την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας δηλαδή. Η εξάρτηση για τον ενεργειακό εφοδιασμό, από περιοχές μεγάλης πολιτικής αστάθειας, στην πραγματικότητα συνιστά πηγή τεραστίων κινδύνων. Φανταστείτε να ξεσπάσει ένας νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή και, όπως πολλοί φοβούνται, να γίνει χρήση πυρηνικών όπλων. Το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής θα καταστεί ξαφνικά μη διαθέσιμο. Ποιος θα ήταν ο αντίκτυπος για όλους μας;

Συνεπώς το να συζητάμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας είναι  θεμιτό και απαραίτητο. Αυτό που δεν ταιριάζει όμως είναι έλλειψη λογικής αυτών που απαιτούν το ανέφικτο, δηλ. τον μηδενισμό του ρίσκου που ουσιαστικά σημαίνει το να σταματήσει κάποιος να ζει δεδομένου ότι η ίδια η ζωή συνιστά ρίσκο.

Του mitsosms