Δεν είναι απαραίτητο να είναι κανείς στρατευμένος ειρηνιστής για να υποστηρίξει ότι ο πόλεμος είναι μια απεχθής και άδικη δραστηριότητα του ανθρώπου. Τουλάχιστον σε ηθικό επίπεδο, είναι δύσκολο να αποδεχθούμε ότι κάποιος μπορεί να αποφασίσει να βομβαρδίσει και να σκοτώσει, ακόμα και όταν οι στόχοι είναι τρομοκράτες ή δικτάτορες. Ο 'δίκαιος' πόλεμος είναι όπως το μηδενικό ρίσκο στα πυρηνικά: όσο μεγαλύτερη είναι η διαρροή στο σύστημα, τόσο μεγαλύτερο πεδίο υπάρχει για προειδοποιήσεις και πολεμική πριν την χρήση τους.
Όμως η απέχθεια για τον πόλεμο δεν μπορεί να μετασχηματιστεί σε αδιαφορία απέναντι σε σφαγές, δεν μπορεί να μεταφραστεί σε αδυναμία της διεθνής κοινότητας μπροστά σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο κόσμος είναι ακόμα μακρυά από το ιδανικό της παγκόσμιας ειρήνης του Καντ: χρειάζεται επομένως η αποδοχή (και ηθικά) των δικαιολογημένων πολέμων, αν όχι δίκαιων. Είναι ένα από τα θεμελιακά κριτήρια του ΟΗΕ: τα δικαιώματα των λαών είναι πιο σημαντικά από την εθνική κυριαρχία των κρατών. Η πολεμική όσον αφορά την επέμβαση στην Λιβύη και οι αψιμαχίες ανάμεσα στην δεξιά και την αριστερά για την υποστήριξη ή την καταδίκη των παρελθόντων επεμβάσεων (από το Κόσοβο μέχρι το Ιρακ) θα είχαν περισσότερο νόημα αν υπήρχε συμφωνία σε κάποια σημεία.
Είναι γεγονός ότι λίγες διεθνείς στρατιωτικές επεμβάσεις είχαν μια τόσο ευρεία υποστήριξη και νομιμοποίηση όσο η επιχείρηση "Αυγή της Οδύσσειας" στην Λιβύη, η οποία αποφασίστηκε μετά από μία απόφαση του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ, με την υποστήριξη του Αραβικού Συνδέσμου και πολλών ευρωπαικών κρατών. Σαφώς και μπορεί κανείς να μιλήσει για την φούρια των Γάλλων και την υπερβολική βιασύνη του Σαρκοζί, για τις διαστάσεις μεταξύ των Ευρωπαίων (που όμως δεν είναι κάτι καινούργιο), για την διστακτικότητα του Αραβικού Συνδέσμου μετά τους πρώτους πυραύλους, για την αναγκαιότητα ή όχι της ανάθεσης της διοίκησης στο ΝΑΤΟ - απαραίτητο για τον συντονισμό των επιχειρήσεων, αλλά προβληματικό στα μάτια του αραβικού κόσμου - όμως είναι επιπλήξεις που δεν διαστρεβλώνουν την νομική ουσία της απόφασης βομβαρδισμού της Λιβύης. Εκτός των άλλων πρόκειται για μία πολύπλευρη επέμβαση: όχι πλέον μονο "δυτική", και όχι πλέον υπό την διοίκηση των ΗΠΑ. Η Γαλλία κατάλαβε τι παίζεται και στοιχημάτισε, έχοντας πάντα υπόψη το συμφέρον της, στο μέλλον της περιοχής στην οποία ανήκει η Λιβύη. Το οποίο μπορεί βεβαίως να είναι αβέβαιο, όμως θα είναι πιθανότατα χωρίς μερικούς από τους δικτάτορες του σήμερα.
Δεν ήταν έτσι με την επέμβαση στο Ιρακ, η οποία αποφασίστηκε μονόπλευρα από τις ΗΠΑ, με την ψευδή πρόφαση των όπλων μαζικής καταστροφής του Σαντάμ. Δεν ήταν έτσι ούτε καν στο Κόσοβο, καθώς ο βομβαρδισμός της Σερβίας του Μιλόσεβιτς αποφασίστηκε στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, υιοθετώντας την οπτική μίας "αμυντικής" επέμβασης. Ο ΟΗΕ επενέβη κατόπιν με μία απόφαση που εκτός των άλλων σεβότανε την ακεραιότητα της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας και δεν προέβλεπε την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
Η επέμβαση στο Αφγανιστάν νομιμοποιήθηκε από τον ΟΗΕ, η οποία μετά τα συμβάντα της 11/9 στους Δίδυμους Πύργους επιβεβαίωσε την αναγκαιότητα να καταπολεμηθεί με κάθε μέσο η τρομοκρατία. Ίσχυσε για τις ΗΠΑ το δικαίωμα στην αυτοάμυνα. Στην πτώση της Καμπούλ συνέβαλλε καθοριστηκά η Βόρεια Συμμαχία, το κομμάτι του αφγανικού λαού που αντιστέκονταν στους Ταλιμπάν και ήθελε να συμβάλει στην επιχείρηση. Οι επιχειρήσεις στην Σομαλία και στο Ανατολικό Τιμόρ υποστηρίχθηκαν από την διεθνή κοινότητα. Δυστυχώς δεν βρέθηκαν χώρες "πρόθυμες" να σταματήσουν την γενοκτονία στην Ρουάντα και την Καμπότζη.
Επιχειρηματολογώντας μπορεί κάποιος να αναφερθεί στο ηθικό μέρος της υπόθεσης. Ο Μιλόσεβιτς και ο Σαντάμ ήταν λιγότερο σεβαστοί από τον Καντάφι; Και απέναντι στον Μιλόσεβιτς και τον Σαντάμ η Δύση δεν διατηρούσε διφορούμενες σχέσεις που σήμερα συζητιούνται με αφορμή την επιδρομή στην Λιβύη; Τα θύματα της εθνοκάθαρσης στην πρώην Γιουγκοσλαβία ή της δικτατορίας του Σαντάμ ήταν πιο αθώοι από τους πολίτες Βεγγάζης; Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική. Είναι η πολιτική που καθορίζει, βάσει των αποτελεσμάτων, την αναγκαιότητα μιας επέμβασης. Στην περίπτωση του Ιράκ είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς τις συνέπειες των βομβαρδισμών στον άμαχο λαό της χώρας, τις επιθέσεις αυτοκτονίας, την αστάθεια, το κόστος που πλήρωσαν η Αμερική και η Δύση όσον αφορά την εικόνα τους και την εκθεσή τους στην τρομοκρατία. Για να διεξαχθεί ο πόλεμος στον Σαντάμ αποδυναμώθηκε το αφγανικό μέτωπο, επιτράπηκε να επιδεινωθεί η τρομοκρατία και παρείχθησαν επιχειρήματα στον ισλαμικό φονταμενταλισμό.
Στην περίπτωση της Λιβύης φαίνεται να γίνονται σεβαστές πολλές δικαστικές, πολιτικές και ηθικές προϋποθέσεις. Χωρίς να προσμετράται το γεγονός ότι στην Λιβύη, όπως και σε ένα μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου είναι σε εξέλιξη μία επανάσταση για ελευθερία και δικαιώματα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου