Το αναπόφευκτο της πτώσης του βιοτικού επιπέδου και οι αγανακτισμένοι

Το κίνημα των αγανακτισμένων έφτασε και στην Ελλάδα. Παντού στην χώρα διοργανώνονται ειρη- νικές συγκεντρώσεις προκειμένου οι πολίτες να διαδηλώσουν την αγανάκτησή τους στα σκληρά μέτρα λιτότητας.

Υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα όμως. Οι συγκεντρώσεις λαμβάνουν χώρα στις πόλεις και ουσιαστικά αυτό που απαιτείται είναι η δυνατότητα να συνεχίσουμε να ζούμε όπως ζούσαμε μέχρι τώρα. Δηλ. να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε όπως καταναλώναμε στο παρελθόν. Είναι όμως αυτό δυνατόν;

Υπάρχουν κάποια αντικειμενικά στοιχεία που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε.

Πρώτον, μέχρι το 1800 το ανθρώπινο είδος ζούσε όπως ακριβώς και τα υπόλοιπα είδη στον πλανήτη αυτό. Ο πληθυσμός βρίσκονταν σε αρμονική ισορροπία με την χλωρίδα και την πανίδα ρυθμιζόμενος με βάσει τα αποθέματα τροφής στις διάφορες περιοχές. Με την έναρξη χρήσης των υδρογονανθράκων (πετρελαίου) οι περιορισμοί εξαλείφθηκαν και από τα 800 εκ. το 1800 φθάσαμε στα 7 δις σήμερα. Η αύξηση αυτή οφείλεται στην αύξηση των αποθεμάτων τροφής και στην επιστημονική πρόοδο.

Σκεφτείτε ότι  χρειάστηκε ολόκληρη η ιστορία του ανθρώπου ώστε να φθάσουμε κοντά στο 1δις γύρω στο 1800 και το δεύτερο δις επιτεύχθηκε μονάχα 130 χρόνια αργότερα (1930), το τρίτο δις σε λιγότερο από 30 χρόνια (1959), το τέταρτο σε 15 (1974), και το πέμπτο σε μονάχα 13 χρόνια (1987). Τον 20ο αιώνα ο πληθυσμός αυξήθηκε από τα 1,65 δις στα 6δις. Τα στοιχεία τα πήρα από το worldometers. Το πιο πάνω γράφημα⁽¹⁾ αναπαριστά την εξέλιξη του πληθυσμού από το έτος 1μ.Χ. μέχρι το 2050 (πρόβλεψη). Παρατηρείστε την έκρηξη μετά το 1800 και ειδικά μετά το 1900.

Δεύτερον, ο ρυθμός αύξησης της παραγόμενης τροφής μειώθηκε από 3,5% το 1960 στο 1,2% σήμερα, με τον πληθυσμό να συνεχίζει να αυξάνεται κατά 1%. Τι σημαίνει αυτό; Τα περιθώρια ασφάλειας για την συντήρηση του πληθυσμού έχουν στενέψει δραματικά. Αν πέσουμε κάτω από το 1% στην αύξηση της παραγωγής, αυτό θα σημάνει ότι αυτομάτως η συντήρηση καθίστανται αδύνατη.

Βεβαίως θα μου πείτε ότι θα μπορούσε να γίνει πιο αποδοτική χρήση των τροφίμων που αφήνονται να σαπίσουν και πετάγονται. Ακόμη και έτσι όμως το αναπόφευκτο θα καθυστερήσει για 1-2 χρόνια το πολύ. Αφήστε που πιο αποδοτική χρήση σημαίνει και μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας για την μεταφορά τους από την μια περιοχή στην άλλη. Μόνο που αυτή την επιπλέον ενέργεια μάλλον δεν την έχουμε. Επίσης η έκρηξη της χρήσης των λιπασμάτων (δείτε το γράφημα⁽¹⁾ που ακολουθεί) για την αύξηση της παραγωγής έχει φθάσει στα όρια των δυνατοτήτων της. Αυτό δείχνει άλλωστε και η μείωση του ρυθμού αύξησης της παραγωγής.

Τρίτον, οι υδρογονάνθρακες μας τελειώνουν, το αποδεικνύουν όλες οι μελέτες. Σε όλες τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχει ξεπεραστεί το μέγιστο και πλέον βρισκόμαστε στην πτώση.

Τέταρτον, οι κλιματικές αλλαγές, είτε οφείλονται στον άνθρωπο είτε όχι (π.χ. ξηρασία στην Κίνα, πλημμύρες κλπ) δυσχεραίνουν τόσο την παραγωγή τροφίμων όσο και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Πέμπτον, οι φυσικοί πόροι, όπως π.χ. τα μέταλλα εξαντλούνται και αυτό φαίνεται από την αύξηση των τιμών των commodities από το 2002 και μετά που εξανέμισε την διαρκή μείωση από το 1900 μέχρι σήμερα. Βεβαίως μπορεί να εμπλέκονται και κερδοσκοπικά παιχνίδια, όμως μια δεκαετία τέτοιας ραγδαίας αύξησης αφήνει μικρά περιθώρια τέτοιων υποθέσεων, τουλάχιστον σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Όλα αυτά τι μας λένε λοιπόν; Ένα πράγμα, ότι θα πρέπει να επανακαθορίσουμε το βιωτικό μας επίπεδο ώστε τουλάχιστον να περιοριστεί ο ρυθμός εξάντλησης των πόρων του πλανήτη και να μπορέσει να γίνει μια ανακατανομή του πλούτου παγκοσμίως ώστε τουλάχιστον όσοι είναι σε ειδεχθή φτώχεια στερούμενοι τα βασικά να μπορέσουν να βγουν από αυτή.

Είναι οξύμωρο να πραγματοποιούνται συγκεντρώσεις στα κέντρα των πόλεων που ουσιαστικά να απαιτούν να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν. Προφανώς οι πολίτες είναι αγανακτισμένοι όμως για σκεφτείτε τα δις ανθρώπων που στερούνται τα βασικά, δεν είναι αγανακτισμένοι αυτοί; Μήπως αυτοί θα έπρεπε να διαδηλώσουν;

Θα μου πείτε ότι οι πολίτες αγανακτούν γιατί αιμοδοτούν τις τράπεζες και τις διεθνείς ελίτ και όχι τους φτωχούς του τρίτου κόσμου, ορθό! Όμως αυτός ο ισχυρισμός εμπλέκεται με την διατήρηση ενός μη βιώσιμου βιοτικού επιπέδου παγκοσμίως. Οι "αγανακτισμένοι" δεν ζητούν να πηγαίνουν τα λεφτά που δίνουν στην ανακατομή του παγκόσμιου πλούτου. Ζητούν να έχουν φθηνή βενζίνη και φθηνό ηλεκτρικό για να συνεχίσουν να καταναλώνουν την ίδια ποσότητα όπως στο παρελθόν. Αν όμως δεν υπάρχει αυτή η βενζίνη ή αυτό το ηλεκτρικό πως θα γίνει τότε;

Δυστυχώς θα πρέπει να ξεχάσουμε πλέον δια παντός την φθηνή βενζίνη και το φθηνό ηλεκτρικό. Οι περιορισμοί τίθενται πλέον από την ίδια την φύση και όταν περιορίζεται η ποσότητα του παρεχομένου αγαθού με ταυτόχρονη αύξηση της ζήτησης, οι τιμές αυξάνουν.

Το μοναδικό γεγονός που θα μπορούσε να φρενάρει την άνοδο στις τιμές θα ήταν ένα crash της Κίνας, το οποίο βεβαίως δεν είναι και απίθανο. Όμως και πάλι αυτό θα σήμαινε απλά μία καθυστέρηση της πορείας και τίποτε παραπάνω. Πάντως η Κίνα ήδη αντιμετωπίζει ενεργειακό πρόβλημα και η κινέζικη Εταιρία Ηλεκτρισμού έχει ανακοινώσει ότι το ερχόμενο καλοκαίρι η χώρα θα αντιμετωπίσει την μεγαλύτερη όλων των εποχών ενεργειακή έλλειψη. Γι' αυτό και έχει ξεκινήσει την παροχή με δελτίο ενώ έχει απαγορέψει και τις εξαγωγές diesel  ώστε να υπάρχει διαθέσιμο σε περίπτωση που απαιτηθεί για την λειτουργία των γεννητριών.

Διάβαζα ένα άρθρο τις προάλλες που αναφέρονταν στους Έλληνες που φύγανε για την επαρχία προκειμένου να καλλιεργήσουν την γη και να εργαστούν σε αγροκτήματα. Αυτός είναι ένας ενεργός τρόπος διαμαρτυρίας. Αυτού του τύπου οι "αγανακτισμένοι" αντιδρούν ενεργά, δεν ζητούν να τους δοθεί περισσότερη ενέργεια, φροντίζουν να την παράγουν μόνοι τους. Αυτοί προσθέτουν στο παγκόσμιο αποθεματικό.

Ως πολίτες είμαστε αγανακτισμένοι, αλλά θα πρέπει η αγανάκτησή μας αυτή να διοχετευθεί σε μία ενεργή αντιμετώπιση του προβλήματος και να συμπεριλάβει ολόκληρο τον πλανήτη και όχι το στενό περιβάλλον μας. Το ζήτημα απασχολεί ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο, δεν είναι πρόβλημα ούτε μόνο της Ελλάδας, ούτε μόνο της Ισπανίας και ακόμα και αν συγκεντρωθούμε όλοι στην πλατεία δεν πρόκειται να αυγατίσει ούτε το πετρέλαιο, ούτε οι υπόλοιποι φυσικοί πόροι.

Διαβάστε όλα τα ενδιαφέροντα άρθρα της Ανάλυσης και της Ανάλυσης ΙΙ.

---

⁽¹⁾Κάντε κλικ στο γράφημα για να το δείτε σε μεγέθυνση.