Η λύση της κρίσης είναι ένα παγκόσμιο νόμισμα (γ' μέρος)

Bretton Woods

Ο μεγάλος αμερικανός ιστορικός, Carol Quigley, μέντορας του Bill Clinton, καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Georgetown και μέλος του CFR, περιέγραψε λεπτομερώς στο βιβλίο του "Tragedy and Hope" τους στόχους του οικονομικού λόμπι που καθηδήγησε τις συμφωνίες του Bretton Woods: "Οι δυνάμεις του οικονομικού καπιταλισμού είχαν μία διαφορετική στόχευση μακράς πνοής, τίποτε λιγότερο από την δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος οικονομικού ελέγχου που θα διευθύνονταν από μερικά άτομα που θα ήταν σε θέση να διαχειριστούν το πολιτικό σύστημα και την οικονομία σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό το σύστημα έπρεπε να κοντρολαριστεί με φεουδαρχικό τρόπο από τις κεντρικές τράπεζες του κόσμου, δρώντας συντονισμένα με μυστικές συμφωνίες που θα επικυρώνονταν σε ιδιωτικές συναντήσεις και συνέδρια. Η κορυφή του συστήματος θα έπρεπε να είναι η Διεθνής Ρυθμιστική Τράπεζα με έδρα την Βασιλεία της Ελβετίας, μία ιδιωτική τράπεζα που ανήκει στις κεντρικές τράπεζες (και αυτές ιδιωτικές) ανά την υφήλιο και διαχειρίζεται από αυτές. Η ανάπτυξη του οικονομικού καπιταλισμού κατέστησε δυνατή μία συγκέντρωση του παγκόσμιου οικονομικού ελέγχου και την αξιοποίηση αυτής της ισχύς προς άμεσο όφελος των πιστωτών, προκαλώντας έμμεσες ζημιές σε όλα τα υπόλοιπα οικονομικά groups."

Τον Ιούλιο του 1944 λαμβάνει χώρα η περίφημη συνεδρίαση του Bretton Woods και τώρα είναι γνωστό ότι η επιρροή του CFR υπήρξε καθοριστική. Οι δύο αρχιτέκτονες αυτής της συμφωνίας ήταν ο Harry Dexter White και ο John Maynard Keynes. Οι συμφωνίες του Bretton Woods θα εγκαθιδρύσουν ένα σταθερό σύστημα ισοτιμιών βάσει της αρχής του Gold Exchange Standard. Σταθεροποιείται μία ισοτιμία ανάμεσα στα νομίσματα, η οποία μπορεί να διακυμανθεί μέσα σε ένα εύρος συν ή πλην 1% σε σχέση με την τιμή αναφοράς, η οποία προκύπτει από την τιμή του χρυσού. Όμως μόνο το δολάριο είναι μετασχηματήσιμο σε χρυσό με σταθερή ισοτιμία, 35 δολάρια η ουγγιά. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν την υποχρέωση να παρεμβαίνουν για να υποστηρίξουν την ισοτιμία των νομισμάτων τους. Το δολάριο, που είναι το μοναδικό μετασχηματήσιμο σε χρυσό νόμισμα, καθίστανται το νόμισμα αναφοράς των διεθνών πληρωμών. Αυτή η δυνατότητα ανταλλαγής του δολαρίου με χρυσό έχει την εγγύηση του γεγονότος ότι οι ΗΠΑ κατέχουν το 1944 τα 3/4 των αποθεμάτων χρυσού του πλανήτη.

Την δεκαετία του 1960 αυξάνει εκθετικά ο αριθμός των δολαρίων και η απώλεια εμπιστοσύνης σε αυτό το νόμισμα διογκώνεται παράλληλα με τις απαιτήσεις των κατόχων αυτών για μετατροπή του σε χρυσό. Έτσι τα αποθέματα χρυσού των ΗΠΑ μειώνονται σταδιακά. Στις 15 Αυγούστου του 1971, μπροστά στην ελάττωση των αποθεμάτων των ραβδων της Fed, ο πρόεδρος Nixon αποφασίζει να ακυρώσει την μετατρεψιμότητα του δολαρίου, σηματοδοτώντας εκ των πραγμάτων το τέλος του συστήματος του Bretton Woods. Στα τέλη του 1971 το δολάριο υποτιμάται για πρώτη φορά και ακόμη μία το 1973. Οι κεντρικές τράπεζες των κυριοτέρων ευρωπαϊκών χωρών αποφασίζουν να πάψουν να στηρίζουν την πορεία του δολαρίου και έτσι το διεθνές νομισματικό σύστημα καθίστανται αντικείμενο ενός καθεστώτος κυμαινόμενων ισοτιμιών.

Όμως μερικές φορές η κατάσταση δρα υποβοηθητικά και την ίδια χρονιά ο David Rockefeller ποσοτικοποιεί σε 3,000 δις δολάρια της εποχής εκείνης τις επενδυτικές ανάγκες της πετρελαϊκής βιομηχανίας για να επόμενα χρόνια. Τώρα είναι γνωστό, ότι την παραμονή του πετρελαϊκού σοκ, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα εξαιτίας των επενδυσεων σε πρότζεκτ τα κόστη των οποίων είχαν ξεπεράσει τις προβλέψεις. Στις 19 Οκτωμβρίου του 1973 ο OPEC εφάρμοσε ένα εμπάργκο που προκάλεσε την πρώτη πετρελαϊκή κρίση. 37 χρόνια μετά η ιστορική αλήθεια εκέινων των γεγονότων είναι διαφορετική: δεν υπήρχε έλειψη πετρελαίου και η κρίση διοργανώθηκε με μία συμφωνία μεταξύ των πετρελαϊκών εταιριών και του OPEC. Η συνέπεια αυτών ήταν να καταστούν πολύ επικερδείς επενδύσεις που αρχικά απέφεραν λιγοστά κερδη: το 1974 η τιμή του πετρελαίου τετραπλασσιάστηκε και τα κέρδη των 30 πρώτων πετρελαϊκών εταιριών αυξήθηκαν κατά 71% με τις πωλήσεις να αυξάνουν μονάχα κατά 10%.

Όμως μία συνέπεια ακόμα πιο σημαντική ήτανε το γεγονός ότι το δολάριο μπόρεσε έτσι να μεταπηδήσει από τον κίτρινο χρυσό στον μαύρο: εκείνη την εποχή το εμπόριο του πετρελαίου διεκπεραιώνονταν αποκλειστικά σε δολάρια και το νόμισμα αυτό είχε καταστεί απολύτως απαραίτητο. Και επιπλέον η Fed δεν είχε καν ανάγκη να διατηρεί πετρέλαιο στα θυσαυροφυλάκιά της.

Όμως το τέλος του Bretton Woods σήμανε την αρχή μιας νέας εμπειρίας στην οικονομία: τα νομίσματα δεν συσχετίζονταν πλέον με τον χρυσό, αλλά μονάχα με το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος. Από εκείνη τη στιγμή το δολάριο έπαψε να αποτελεί υπόσχεση μετατρεψιμότητας σε χρυσό. Το καινούργιο σύστημα μπορούσε να λειτουργήσει μέχρι του σημείου που η κοινότητα θα εξαντλούσε την εμπιστοσύνή της στην φερεγγυότητα των χρεών.

Σήμερα, όταν ο αμερικάνος καταναλωτής πληρώνει τον κινέζο εξαγωγέα σε δολάρια, ο κινέζος τα ανταλλάσσει στην κεντρική τράπεζα της Κίνας με γουάν ώστε να πληρώσει τους εργάτες του. Η κεντρική τράπεζα της Κίνας δημιουργεί γουάν από το μηδέν, ενώ πριν το 1971 έπρεπε να μετατρέψει τα δολάρια σε χρυσό στο αμερικάνικο θυσαυροφυλάκιο. Προκειμένου να περιορίσουν την διαρροή χρυσού οι κεντρικοί τραπεζίτες ανέβασαν τα επιτόκια ώστε να καταστήσουν το δολάριο πιο δελεαστικό και να αποθαρρύνουν τους ξένους από το να το ανταλλάξουν με χρυσό. Στην Αμερική επομένως, η κατανάλωση θα επιβραδύνονταν και αυτό θα είχε μειώσει το έλλειμα.

Όμως με το τέλος του Bretton Woods αυτός ο κανονιστικός μηχανισμός εξαφανίστηκε. Όλα αυτά τα γουάν καταλήγουν στην κινέζικη οικονομία υπό την μορφή δανείων προκαλώντας τον πληθωρισμό που τώρα μαίνεται στην Κίνα.

Η συνέχεια του άρθρου εδώ.

α' μέρος
β' μέρος

δ' μέρος
ε' μέρος
στ' μέρος
ζ' μέροςΔιαβάστε όλα τα ενδιαφέροντα αρθρα της Ανάλυσης και της Ανάλυσης ΙΙ.